Karın içi organların (en çok ince bağırsak, bazen kalın bağırsak, idrar torbası gibi organlar) veya başka bir vücut parçasının karın duvarındaki zayıf bir noktanın yırtılması sonucu karın zarının içerisinde olmak kaydı ile kas yapılarının arasından geçerek ciltaltına doğru ilerlemesi ile fıtık oluşur. Karın duvarı fıtıklarının en sık görülenleri kasık fıtıkları, göbek fıtıkları ve ameliyat yerinden gelişen fıtıklardır. Fıtığın tek tedavisi ameliyattır.
Kasık fıtığı: Kasık fıtıklarında, yağ dokusu veya bağırsağın bir kısmı, iç uyluğun üst kısmındaki kasıklara girer. Bu en yaygın fıtık türüdür. Erkeklerdeki ve kadınlardaki anatomik farklılıklardan dolayı, erkekleri kadınlardan daha sık etkiler.
Göbek fıtığı: Batındaki yağ dokusunun (omentum) veya bağırsağın bir kısmının, göbek deliğinden geçerek cilt altı dokuya çıkmasıdır.
Ameliyat yeri fıtığı: En çok batın operasyonlarından sonra görülebilen ve bir yara yeri bölgesinden organ ve dokuların dışarıya ciltaltına çıkmasıdır.
Fıtığın Sebepleri
Kasık fıtıkları, doğumdan beri var olan veya yaşlanmayla belirginleşen kasık bölgesindeki zayıflamış kaslardan dolayı kaynaklanır. Tekrarlayan zorlanmalar, ağır kaldırma, obezite, hamilelik, sık öksürük veya kabızlık nedeniyle kaynaklanabilir. Yetişkinler, karın bölgesini zorlayarak, aşırı kilolu olmakla, uzun süreli ağır öksürük çekerek veya doğum yaptıktan sonra göbek fıtığına yakalanabilirler. Ameliyat yeri fıtığı, herhangi bir batın ameliyatından sonra görülebilir. Bu ameliyattan önce öngürülemez bir durumdur. Sebepleri arasında karın bölgesini zorlamak, aşırı kilolu olmak, uzun süreli öksürük ve kabızlık gösterilebilir. Hastanın özellikle ağır ameliyatlardan sonra yeterli beslenememesi, anemisi olması, diyabeti (şeker hastalığı) olması, sigara kullanımı gibi durumlar riski arttırır.
Fıtık Bulguları
Karın veya kasıktaki bir fıtık, geri itilebilen veya yatarken kaybolabilen gözle görülür bir yumru veya çıkıntı oluşturabilir. Gülmek, ağlamak, öksürmek, bağırsak hareketi sırasında zorlanmak veya fiziksel aktivite, yumrunun yeniden ortaya çıkmasına neden olabilir. Fıtıkların diğer bulgıları:
- Kasıkta veya skrotumda (testisleri içeren kese) şişlik veya şişkinlik.
- Çıkıntı bölgesinde artan ağrı.
- Zamanla şişkinlik boyutunda artış.
- Dolgunluk hissi veya bağırsak tıkanıklığı belirtileri.
Fıtık Tanısı
Fizik muayene ile fıtık oluşmuş bölgede genellikle şişkinlik görmek veya hissetmek mümkündür. Bir erkeğin kasık fıtıklarına yönelik tipik fiziksel muayenesinin bir parçası olarak, hastadan öksürmesi istenirken doktor testisler ve kasık çevresindeki alanı hisseder. Bazı durumlarda, ultrason, bilgisayarlı tomografi gibi radyolojik görüntülemeler tanıda kullanılır.
Fıtık Tedavisi
Fıtıklar kendiliğinden iyileşmez ve tamir etmenin tek yolu cerrahidir.
Üç tip fıtık ameliyatından biri yapılabilir:
Fıtığın olduğu yerde vücuda bir kesi yapılan açık ameliyattır. Fıtıklaşan organ yerine yerleştirilir ve zayıflamış kas duvarı birbirine dikilir. Güncel fıtık cerrahisinde ekstra destek sağlamak için bölgeye bir çeşit mesh (yama) ile güçlendirme uygulanır. Açık ameliyatlar genel, bölgesel ya da lokal anestezi altında uygulanabilir
Laparoskopik cerrahi aynı tip onarımları içerir. Halk arasında bilinen kapalı ameliyatın en yaygın uygulamalarındandır. Bu teknikte, cerrahi aletlerin yerleştirilmesine izin vermek için küçük kesiler yapılır.
Laparoskopik cerrahi gibi robotik fıtık onarımı da laparoskop kullanır ve küçük kesilerle yapılır. Yine kapalı ameliyat olarak bilinen tekniğin daha az yaygın olan biçimidir. Robotik cerrahi ile cerrah ameliyathanede bir konsola oturur ve konsoldan cerrahi aletleri kullanır. Her ameliyat türünün avantajları ve dezavantajları vardır. En iyi yaklaşıma hastanın cerrahı karar verecektir.
Fıtık Ameliyatı Olunmazsa Neler Olabilir?
Fıtıklar kendiliğinden kaybolmaz. Zamanla fıtık büyüyebilir ve daha ağrılı hale gelebilir veya komplikasyonlar geliştirebilir. Bu komplikasyonlar hasta için hayatı tehdit edici boyutlarda olabilir. O nedenle geliştiği takdirde acil cerrahi uygulanması zorunludur
Tedavi edilmemiş bir kasık, göbek veya ameliyat yeri fıtığı komplikasyonları şunları içerebilir:
Tıkanma (inkarserasyon): Bağırsağın bir kısmı kasık kanalında sıkışarak mide bulantısına, kusmaya, mide ağrısına ve kasıkta ağrılı bir yumruya neden olur. Bu gibi durumlarda, doku ölümünü önlemek için acil ameliyat (meydana geldikten sonraki saatler içinde) gereklidir.
Boğulma (Strangülasyon): Bağırsağın bir kısmı kan akışını kesecek şekilde sıkışmıştır ve geri dönüşümsüz bir şekilde doku ölümü gelişmiştir. Artık fıtık onarımı yanı sıra barsağın bir kısmının da çıkarılması zorunludur
Bu gibi komplikasyonlar gelişmemesi için eğer mümkünse planlı bir şekilde (elektif) fıtık ameliyatı en kısa zamanda yapılmalıdır.
Fıtıktan Nasıl Korunulur?
- Sağlıklı beslenerek ve egzersiz yaparak ideal vücut ağırlığını koruyun.
- Kabızlığı önlemek için yeterince meyve, sebze ve tam tahıl tüketin.
- Ağırlıkları veya ağır nesneleri kaldırırken doğru teknikleri kullanın. kapasitenizin ötesinde herhangi bir şey kaldırmaktan kaçının.
- İnatçı öksürük veya hapşırma ile hasta olduğunuzda bir doktora görünün.
- Alışkanlık fıtığı tetikleyen öksürüğe neden olabileceğinden sigaradan uzak durun.
