Göbek fıtığı tıbbi adıyla "umbilikal herni", göbek deliği çevresindeki karın duvarında oluşan zayıf bir noktadan bağırsak ya da yağ dokusunun dışarıya doğru itilmesiyle ortaya çıkan bir sağlık sorunudur. Hem çocuklarda hem de yetişkinlerde görülebilen bu rahatsızlık, özellikle karın bölgesine fazla baskı uygulandığında belirgin hale gelir.
Göbek fıtığı genellikle küçük bir şişlik veya yumru şeklinde fark edilir. Bu şişlik özellikle öksürürken, gülünce, ağır kaldırınca ya da ayakta dururken belirginleşir. Şişlik, genellikle sırtüstü yatıldığında veya içeriye doğru bastırıldığında kaybolabilir. Ancak bazı vakalarda fıtık boğulabilir ve acil müdahale gerekebilir.
Göbek Fıtığı Neden Olur?
Göbek fıtığı, çeşitli nedenlerle karın duvarındaki zayıf bir noktanın zamanla genişlemesi sonucu oluşur. Bebeklerde ve yetişkinlerde ortaya çıkma nedenleri farklılık gösterebilir.
Bebeklerde görülen göbek fıtığı genellikle doğuştan gelir. Gelişim sırasında göbek kordonunun çıktığı bölgedeki kasların tam olarak kapanmaması, doğum sonrası göbek fıtığına yol açabilir. Bu tür fıtıklar genellikle bebek büyüdükçe kendiliğinden kapanır ve cerrahi müdahale gerektirmez.
Yetişkinlerde ise göbek fıtığı genellikle karın içi basıncın artmasına bağlı olarak gelişir. Bu basıncı artıran başlıca faktörler arasında:
- Aşırı kilo (obezite)
- Çoklu gebelikler veya ikiz-üçüz doğumlar
- Karın bölgesine travmalar veya ameliyatlar
- Ağır kaldırma alışkanlığı
- Uzun süreli kabızlık ve ıkınma
- Kronik öksürük gibi etkenler yer alır. Bu faktörler, karın kaslarının direncini azaltarak fıtık oluşumuna zemin hazırlar.
Göbek Fıtığı Kimlerde Görülür?
Göbek fıtığı her yaş grubunda görülebilir, ancak bazı gruplarda daha sık rastlanır. Bebeklerde ve yetişkinlerde görülme nedenleri ve oranları birbirinden farklıdır.
- Bebeklerde Göbek Fıtığı:
Yenidoğan bebeklerde göbek fıtığı oldukça yaygındır. Özellikle prematüre doğan bebeklerde daha sık görülür. Bu fıtıklar genellikle bebek 1 yaşına gelmeden kendiliğinden kapanır. Ancak bazı vakalarda 3-4 yaşına kadar devam edebilir. Şişlik genellikle ağrısızdır ve nadiren müdahale gerektirir.
- Yetişkinlerde Göbek Fıtığı:
Kadınlarda, özellikle doğum yapmış olanlarda daha sık görülür. Bunun nedeni, gebelik sırasında karın duvarının gerilmesi ve karın içi basıncın artmasıdır. Obezite de önemli bir risk faktörüdür. Ayrıca daha önce karın bölgesinden ameliyat geçirmiş olan kişilerde de göbek fıtığı gelişme riski artar. - Yaşlılarda Göbek Fıtığı:
İleri yaşlarda kas dokusu zayıfladığı için göbek fıtığı riski artar. Özellikle hareket kabiliyeti azalmış, kilo problemi olan ya da kronik hastalıklara sahip yaşlı bireylerde daha sık görülür.
Göbek Fıtığının Belirtileri Nelerdir?
Göbek fıtığı, genellikle görsel bir belirtiyle kendini gösterir. En yaygın bulgu, göbek çevresinde ortaya çıkan yumuşak, şişlik benzeri bir yapıdır. Bu şişlik ayakta durulduğunda, öksürük veya ıkınma gibi karın içi basıncı artıran durumlarda daha belirgin hale gelir. Yatınca ise çoğu zaman kendiliğinden kaybolur.
Göbek fıtığının yaygın belirtileri şunlardır:
- Göbekte veya göbek çevresinde belirgin yumru ya da şişlik
- Şişliğin elle içeri itilmesiyle kaybolması (redükte edilebilir fıtık)
- Şişlik bölgesinde dolgunluk ya da rahatsızlık hissi
- Ağır kaldırma sonrası artan ağrı
- Uzun süreli ayakta kalınca göbekte baskı hissi
Komplike fıtık (boğulmuş fıtık) durumlarında ise belirtiler çok daha ciddi hale gelebilir:
- Göbekte aniden artan şiddetli ağrı
- Şişliğin sertleşmesi ve içeri itilememesi
- Mide bulantısı ve kusma
- Ateş
- Kabızlık veya gaz çıkaramama
Bu tür semptomlar, fıtığın bağırsak bölümünü sıkıştırdığı ve kan akışını engellediği anlamına gelebilir. Bu durumda acil cerrahi müdahale gerekebilir.
Göbek Fıtığı Nasıl Teşhis Edilir?
Göbek fıtığının teşhisi genellikle fiziki muayene ile konulur. Deneyimli bir doktor, hastanın göbek bölgesindeki şişliği gözlemleyerek ve el ile muayene ederek tanıyı büyük oranda koyabilir. Hasta ayakta iken ya da öksürürken fıtık şişliği daha belirgin hale gelir. Doktor, bu şişliğin içeriye itilip itilmediğine ve ağrılı olup olmadığına bakar.
Göbek Fıtığı Tedavi Yöntemleri
Göbek fıtığının tedavi yaklaşımı, fıtığın büyüklüğüne, belirtilerin şiddetine ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişiklik gösterir. Bazı küçük fıtıklar düzenli takip ile izlenirken, birçoğu için cerrahi müdahale gerekebilir.
Eğer fıtık çok küçükse, belirti vermiyorsa ve komplikasyon riski taşımıyorsa, doktorlar bir süreliğine sadece takip önerebilir. Bu süreçte hastaya; aşırı kilolu ise ideal kiloya ulaşması, karın içi basıncını artıracak hareketlerden kaçınması, ağır kaldırmaması, kabızlığı önlemek için lifli besinler tüketmesi önerilir.
Ameliyatsız tedavi yalnızca semptom göstermeyen, küçük ve stabil fıtıklar için söz konusu olabilir. Ancak bu durumda bile fıtığın büyüme ve boğulma riski her zaman göz önünde bulundurulmalıdır. Fıtık korseleri bazı vakalarda geçici rahatlama sağlayabilir fakat kalıcı çözüm sunmaz.
Göbek fıtığının kesin tedavisi çoğu durumda cerrahidir. Açık veya kapalı cerrahi uygulanabilir. Geleneksel yöntemle göbek çevresinden kesi yapılarak fıtık onarılır. Gerekirse "mesh" adı verilen özel bir yama ile karın duvarı desteklenir. Laparoskopik cerrahi, minimal invaziv bir yöntemdir. Küçük deliklerden girilerek kamera yardımıyla fıtık bölgesi onarılır. İyileşme süresi daha kısadır, iz daha azdır.
Göbek Fıtığı Ameliyat kararı, fıtığın boyutuna, hastanın şikayetlerine ve yaşam kalitesine göre uzman doktor tarafından verilir. Tedavi edilmeyen fıtıklar zamanla büyüyebilir ve hayati risk taşıyan boğulma gibi komplikasyonlara yol açabilir.
