Gastrointestinal stromal tümörler (GIST’ler), sindirim sisteminin herhangi bir bölümünde ortaya çıkabilen nadir tümörlerdendir. Köken aldığı hücrelerin mutasyonlar sonucu kontrolsüz bir şekilde çoğalması ile oluşurlar. Bu tümörler, en sık mide ve ince bağırsakta görülür, ancak yemek borusu, kalın bağırsak ve rektum gibi diğer sindirim organlarında da ortaya çıkabilirler. GIST’ler genellikle 40 ila 80 yaş aralığındaki bireylerde gelişir ve her yıl dünya çapında 6 ila 15 milyon kişiyi etkilediği tahmin edilmektedir.
İçindekiler
GIST'lerin Belirtileri
Gastrointestinal stromal tümörlerin erken evrelerinde genellikle belirti göstermemesi, hastalığın fark edilmesini zorlaştırır. Tümör küçükse (genellikle 2 cm’den küçük), başka nedenlerle yapılan endoskopi veya bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları sırasında tesadüfen fark edilebilir. Bununla birlikte, tümör büyüdükçe çeşitli semptomlar ortaya çıkabilir ve bu belirtiler tümörün yerleşim yerine göre değişiklik gösterebilir. Gastrointestinal Stromal Tümörlerin belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- Karın Ağrısı: En sık karşılaşılan belirtilerden biridir. Tümör büyüdükçe sindirim sistemi organlarına baskı yaparak ağrıya neden olabilir.
- Sindirim Sistemi Kanamaları: Tümör, sindirim kanalında kanamalara yol açabilir. Bu kanamalar dışkıda kan, kusma ile kan gelmesi gibi durumlarla kendini gösterebilir.
- Anemi (Kansızlık): Sürekli iç kanama durumunda anemi gelişebilir. Bu da halsizlik, yorgunluk, nefes darlığı gibi belirtilere yol açabilir.
- Karında Kitle: Tümör yeterince büyükse karında elle hissedilen bir kitleye neden olabilir.
- Dispepsi: Hazımsızlık ve mide şişkinliği hissi oluşabilir.
- Erken Doygunluk: Yemek yedikten sonra hızlıca doygunluk hissi, özellikle midedeki GIST’lerde sık görülür.
- Yutma Güçlüğü: Tümör yemek borusunda bulunduğunda yutulan lokmaların takılma hissi ile kendisini gösteren yutma güçlüğüne yol açabilir.
GIST’lerin Tanısı
Gastrointestinal stromal tümörlerin tanısında görüntüleme ve endoskopik yöntemler kullanılabilir. Bu yöntemler, tümörün yerini, boyutunu ve yayılımını belirlemede yardımcı olur. Endoskopi, sindirim sistemi organlarının içini görüntülemek için kullanılan bir yöntemdir. Bu işlem sırasında sindirim sistemindeki tümörler doğrudan gözlemlenebilir. Endoskopik ultrasonografi (EUS) ise endoskopi sırasında ultrason teknolojisi kullanılarak tümörün boyutu ve yerleşiminin daha detaylı bir şekilde incelenmesine olanak tanır. Bu yöntem özellikle mide ve ince bağırsakta bulunan GIST’lerin tanısında oldukça etkili olabilir.
Bilgisayarlı tomografi (BT), tümörün sindirim sistemi dışına yayılıp yayılmadığını belirlemek için kullanılabilir ve tümörün boyutu ile diğer organlara olan yakınlığı hakkında önemli bilgiler sağlayabilir. Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ise BT’ye alternatif bir yöntem olarak, özellikle karaciğer metastazlarını değerlendirmek amacıyla kullanılabilir. Bazen kesin tanı için biyopsi yapılması gerekebilir. Biyopsi, tümörden küçük bir parça alınarak mikroskop altında incelenmesiyle gerçekleştirilen bir işlem olup, tümörün yapısını ve doğasını daha net bir şekilde anlamaya olanak tanır.
GIST’lerin Tedavisi
Gastrointestinal stromal tümörlerin tedavisi, tümörün büyüklüğüne, yerleşimine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Tedavi yöntemleri arasında cerrahi, ilaç tedavisi ve nadir durumlarda radyoterapi yer alır.
Cerrahi Tedavi: GIST’lerin birincil tedavi yöntemi cerrahidir. Cerrahi müdahale ile tümörün tamamen çıkarılması hedeflenir. Tümörün yerleşim yerine ve büyüklüğüne bağlı olarak farklı cerrahi teknikler uygulanabilir. Büyük tümörler için açık cerrahi tercih edilebilirken, daha küçük tümörler için laparoskopik ya da robotik cerrahi yöntemleri kullanılabilir.
İlaç Tedavisi: Bazı GIST hastalarında, özellikle tümörün çıkarılamadığı ya da metastaz yaptığı durumlarda, hedefe yönelik ilaç tedavisi kullanılır. Imatinib, GIST’lerde kullanılan en yaygın ilaçlardan biridir ve tümör hücrelerinin büyümesini durdurmaya yardımcı olur. Bu tedavi yöntemi, cerrahiden sonra nüks riskini azaltmak veya ileri evredeki hastaların yaşam süresini uzatmak için uygulanabilir.
Radyoterapi: GIST’ler genellikle radyoterapiye dirençlidir, bu nedenle nadiren kullanılır. Ancak, bazı dirençli vakalarda ya da metastatik GIST’lerde radyoterapi bir tedavi seçeneği olabilir.
Takip ve Kontrol: Tedavi sonrası hastaların düzenli aralıklarla takip edilmesi önemlidir. Cerrahi müdahale ile tamamen çıkarılmış olsa bile, GIST’lerin tekrarlama riski vardır. Bu nedenle, hastalar genellikle belirli aralıklarla BT veya MRG gibi görüntüleme yöntemleriyle kontrol edilir.
Gastrointestinal Stromal Tümörler Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Evet, GIST tedavi edilebilir. Erken evrede teşhis edilen tümörler cerrahi müdahale ile tamamen çıkarılabilir. Hedefe yönelik ilaç tedavisi ise metastaz yapmış veya tekrarlayan vakalarda etkili sonuçlar verebilir. Evet, GIST tekrarlayabilir. Bu nedenle tedavi sonrasında düzenli kontroller önemlidir. Tümörün tekrarlama riski tümörün büyüklüğüne, yerleşimine ve tedavi şekline bağlıdır. Küçük ve lokalize GIST’lerde cerrahi tedavi ilk seçenektir. Ancak metastaz yapmış veya ameliyat edilemez durumdaki tümörlerde, hedefe yönelik ilaç tedavisi uygulanır. Evet, GIST bir tür kanserdir. Ancak her GIST kanser özellikleri göstermez. Bazıları yavaş büyüyebilir ve metastaz yapmazken, diğerleri daha agresif olabilir. GIST, en sık mide ve ince bağırsakta görülür. Ayrıca yemek borusu, kalın bağırsak, rektum gibi sindirim sisteminin diğer bölgelerinde de ortaya çıkabilir.GIST tedavi edilebilir mi?
GIST'in tekrarlama riski var mıdır?
GIST ameliyatı her zaman gerekli midir?
GIST kanser midir?
GIST hangi organlarda görülür?
