Böbrek nakli, yaşamı tehdit eden böbrek yetmezliği durumlarında hastalara yeniden sağlık kazandıran bir tedavi yöntemidir. Bu süreçte sağlıklı bir böbrek, bir bağışçıdan alınarak hastaya nakledilir. Böbrek nakli, yaşam kalitesini artırmak ve diyaliz bağımlılığını sona erdirmek açısından önemli bir çözüm sunar.
İçindekiler
Böbrek Nakli Nedir?
Böbrek nakli, işlevini yitiren böbreklerin yerine sağlıklı bir böbreğin yerleştirilmesi işlemidir. Kronik böbrek yetmezliği veya son dönem böbrek hastalığı gibi durumlarda, vücut sıvılarını ve atık ürünlerini düzenleyemeyen böbrekler işlev görmez hale gelir. Böbrek nakli, bu durumda uzun vadeli bir çözüm sunar.
Böbrek Yetmezliği Nedenleri
Böbrek nakli, böbrek yetmezliği yaşayan ve böbreklerin işlevini sürdüremediği durumlarda gereklidir. Böbrek yetmezliği genellikle farklı sağlık sorunlarının bir sonucu olarak ortaya çıkar.
- Kronik Böbrek Hastalığı (KBH): Böbreklerin yavaş yavaş işlevlerini kaybetmesine neden olur.
- Genetik Faktörler: Polikistik böbrek hastalığı gibi genetik durumlar böbrek yetmezliğine yol açabilir.
- Diyabet ve Hipertansiyon: Kontrolsüz kan şekeri ve yüksek tansiyon böbreklerde kalıcı hasara neden olabilir.
- Akut Böbrek Hasarı: Ani ve şiddetli böbrek hasarlarında, böbreklerin toparlanma ihtimali olmadığında nakil önerilebilir.
- Uzun Süreli Diyaliz: Diyaliz tedavisi, hastaların yaşamını sürdürebilmeleri için gereklidir ancak uzun vadede yaşam kalitesini düşürebilir. Böbrek nakli, diyaliz bağımlılığını ortadan kaldırır.
Böbrek Nakli Türleri
Böbrek nakli, kaynağına göre iki türde gerçekleştirilir:
-
Kadavradan Böbrek Nakli: Hayatını kaybeden bir bağışçıdan alınan böbreklerin kullanılmasıdır. Kadavradan nakillerde organ bulunma süresi, bekleme listesindeki hasta sayısına bağlıdır.
-
Canlı Vericiden Böbrek Nakli: Genellikle hastanın bir akrabası ya da gönüllü bir bağışçının verdiği sağlıklı böbreklerin kullanılmasıdır. Canlı vericiden yapılan nakiller daha kısa sürede gerçekleştirilir ve başarı oranı daha yüksektir.
Böbrek Nakli İçin Uygunluk Kriterleri
Böbrek nakli yapılabilmesi için hastanın belirli kriterleri karşılaması gerekir. Bunlar arasında kan grubu uyumu, doku uyumu ve genel sağlık durumunun nakil işlemine uygun olması bulunur. Aynı şekilde bağışçıların da sağlık kontrollerinden geçmesi ve böbrek bağışı yapmaya uygun olması gereklidir. Aktif enfeksiyonlar veya kanser gibi durumlar böbrek naklini engelleyebilir.
Böbrek Nakli Süreci
Böbrek nakli süreci, detaylı sağlık kontrolleriyle başlar. Bu aşamada kan ve doku testleri, enfeksiyon taramaları ve psikolojik değerlendirmeler yapılır. Ayrıca hasta nakil süreci hakkında bilgilendirilir ve detaylı bir şekilde hazırlanır.
Böbrek nakli ameliyatı genellikle 3-4 saat sürer. Ameliyat sırasında bağışlanan böbrek, hastanın kasık bölgesine yerleştirilir ve damarlar ile mesaneye bağlanır. Eski, işlevsiz böbrekler genellikle yerinde bırakılır.
Nakilden sonra, bağışıklık sisteminin nakledilen böbreği reddetmesini önlemek için bağışıklık baskılayıcı ilaçlar kullanılır. Hastalar düzenli aralıklarla kontrol edilir ve nakledilen böbreğin sağlıklı bir şekilde çalışıp çalışmadığı takip edilir.
Böbrek Nakli Başarı Oranları
Böbrek nakli, günümüzde oldukça yüksek başarı oranlarına sahiptir. Kadavradan yapılan nakillerde başarı oranı %85-90 arasında değişirken, canlı vericiden yapılan nakillerde bu oran %90’ın üzerindedir. Başarıyı etkileyen faktörler arasında hastanın yaşı, genel sağlık durumu ve nakil sonrası bakım yer alır.
Böbrek nakli, hastaların fiziksel ve psikolojik sağlığını olumlu yönde etkiler. Böbrek nakli olan hasta daha fazla enerjiye sahip olur, diyalizden kurtulur, hayat kalitesinde artış yaşanır.
Böbrek Naklinde Riskler ve Komplikasyonlar
Böbrek nakli ameliyatı, genellikle güvenli bir prosedür olarak kabul edilir. Her cerrahi işlem gibi bazı riskler taşıyabilir. Ameliyat sırasında enfeksiyon veya kanama, nakledilen böbreğin reddedilmesi, bağışıklık baskılayıcı ilaçların yan etkileri bu komplikasyonlara dahildir.
Böbrek Nakli Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Son dönem böbrek yetmezliği olan, genel sağlık durumu ameliyata uygun ve doku uyumu bulunan bir donörle eşleşen hastalara nakil yapılabilir. Böbrek nakli sonrası hastalar, bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar kullanmak zorundadır. Bu ilaçlar ömür boyu kullanılabilir ve ilaç sayısı zamanla azaltılabilir. Canlı verici böbreğin alınması işleminden sonra 1-2 gün içinde taburcu olunabilir. Böbrek alan kişinin taburcu olması ise değişkendir; canlı bir kişiden alındıysa 5-6 gün, kadavradan alındıysa 8-9 gün hastanede kalınabilir. Böbrek nakli sonrası hastalar, enfeksiyonlardan korunmak için kalabalık ortamlardan uzak durmalı, ellerini sık yıkamalı ve geleneklerimiz dahilinde olan yanaktan öpüşmeden kaçınmalıdır. Sigara içenlerden uzak durulması ve düzenli kontrollerin aksatılmaması önemlidir. Tek böbrekle genellikle normal bir yaşam süresi yaşanabilir. Sağlıklı bir böbrek uzun yıllar boyunca vücudun ihtiyaçlarını karşılar. Böbrek vericisi genellikle 4-6 hafta içinde tamamen iyileşir ve normal hayatına döner. 18-65 yaş aralığında, genel sağlık durumu iyi ve ciddi bir kronik hastalığı olmayan bireyler böbrek bağışında bulunabilir. Hayır, tek böbrek genellikle vücudun ihtiyaçlarını karşılar. Sağlıklı bir yaşam tarzı sürdüren kişilerde yorgunluk görülmez.Böbrek nakli şartları nelerdir?
Böbrek nakli sonrası hastalar hangi ilaçları kullanır?
Böbrek nakli sonrası hastalar ne kadar süreyle hastanede kalır?
Böbrek nakli sonrası hastalar nelere dikkat etmelidir?
Tek böbrekle kaç yıl dayanır?
Böbreği alınan hasta kaç günde iyileşir?
Böbrek vericisi kaç yaşında olmalı?
Tek böbrekli insan çabuk yorulur mu?
